>Ο ΥΓΡΟΤΟΠΟΣ-ΑΞΙΕΣ-ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Γεωμορφολογική εξέλιξη.
Η γεωμορφολογική ενότητα του έλους της Μπρέξιζας έχει αντίστοιχη εξέλιξη με αυτή του έλους Σχινιά. Από την στρωματογραφική της διάταξη και την χρονολόγηση των δειγμάτων υπεδάφους προέκυψε ότι γύρω στο 1.500 π.Χ., στο λιμνοθαλάσσιο περιβάλλον του χαμηλού τμήματος της πεδιάδας του Μαραθώνα άρχισαν οι προσχώσεις από χειμαρρικές στερεομεταφορές κυρίως του Χάραδρου ποταμού οι οποίες δημιούργησαν δελταϊκό ριπίδιο. Οι ακραίες χαμηλές ζώνες του Σχινιά και της Μπρέξιζας δεν προσχώθηκαν.Δείτε σχετικά: www.srcosmos.gr/srcosmos/showpub.aspx?aa=6025.

Τι είναι υγρότοπος.
Φυσικές ή τεχνητές περιοχές αποτελούμενες από έλη με ποώδη βλάστηση, από μη αποκλειστικώς ομβροδίαιτα έλη με τυρφώδες υπόστρωμα, από τυρφώδεις γαίες ή από νερό. Οι περιοχές αυτές είναι μόνιμα ή προσωρινά κατακλυζόμενες από νερό το οποίο είναι στάσιμο ή τρεχούμενο, γλυκό, υφάλμυρο ή αλμυρό και περιλαμβάνουν επίσης εκείνες που καλύπτονται από θαλασσινό νερό το βάθος του οποίου κατά τη ρηχία δεν υπερβαίνει τα έξι μέτρα. Oυσιώδη γνωρίσματα της μεταβατικής ζώνης που παρεμβάλλεται μεταξύ των μόνιμα κατακλυσμένων και των καθαρά χερσαίων περιοχών είναι η παρουσία υδροχαρούς βλάστησης και η ύπαρξη υδρομορφικών εδαφών, δηλαδή εδαφών που ανέπτυξαν ειδικά γνωρίσματα ως αποτέλεσμα της υψηλής υπόγειας στάθμης νερού.
Οι υγρότοποι, όσοι δεν έχουν εντελώς υποβαθμισθεί από τον άνθρωπο, σφύζουν από ζωή. Ιδιαίτερα θαυμαστή είναι η πληθώρα υδρόβιων πουλιών που βρίσκουν εκεί χώρους για αναπαραγωγή, φώλιασμα, τροφή και ξεκούραση. Πολλά από τα είδη είναι μεταναστευτικά και προστατεύονται άμεσα ή έμμεσα από Διεθνείς Συμβάσεις (π.χ. Ραμσάρ, Βέρνης, Ρίο) και Κοινοτικές Οδηγίες (π.χ.79/409/ΕΟΚ για τα άγρια πουλιά). Eπίσης, πολλοί υγρότοποι προστατεύονται από την εθνική νομοθεσία, τη Σύμβαση Ραμσάρ και περιλαμβάνονται στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000.
Αποτελούν πραγματικά εργαστήρια της φύσης με εκπληκτική λειτουργικότητα, όπου όλοι οι οργανισμοί, από το φυτοπλαγκτόν και το ζωοπλαγκτόν μέχρι τα ανώτερα θηλαστικά συμβιώνουν με αλληλένδετο τρόπο, σαν τους κρίκους μιας αλυσίδας. Παράλληλα, οι υγρότοποι με την μεγάλη ικανότητά τους να μετατρέπουν την φωτεινή ενέργεια σε βιομάζα, αποτελούν –μαζί με τα τροπικά δάση- τα πιο παραγωγικά οικοσυστήματα της γης, προσφέροντας έτσι στον άνθρωπο ανυπολόγιστα φυσικά, βιολογικά, κοινωνικά και οικονομικά οφέλη.

Αξίες υγροτόπων:
* Η μεγάλη τους βιολογική ποικιλότητα είναι απαραίτητη για τη βελτίωση καλλιεργούμενων φυτών, αγροτικών ζώων και μικροοργανισμών, για ένα μέρος της επιστημονικής προόδου, ιδιαίτερα στην ιατρική, για πολλές τεχνολογικές καινοτομίες και για την ομαλή λειτουργία πολλών οικονομικών δραστηριοτήτων στις οποίες χρησιμοποιούνται ζωντανοί οργανισμοί.
* Δίνουν νερό για ύδρευση και άρδευση, εμπλουτίζουν τους υπόγειους υδροφορείς, προστατεύουν από πλημμύρες, ενεργούν ως φίλτρα καθαρισμού ρύπων, μειώνουν τις ζημίες από παγετούς και καύσωνες.
* Παράγουν αλιεύματα, συντηρούν θηράματα, δίνουν πλούσια τροφή σε αγροτικά ζώα.
* Παρέχουν ευκαιρίες για αναψυχή, άθληση, οικολογικό τουρισμό, εκπαίδευση και έρευνα.Είναι συνδεδεμένοι με την ιστορία, τη μυθολογία και την πολιτιστική παράδοση.

Προστασία των υγροτόπων
1. Ο Ν.1650/1986 για την προστασία του Περιβάλλοντος, που καλύπτει όλο το εύρος των περιβαλλοντικά κρίσιμων ζητημάτων όπως η προστασία συγκεκριμένων περιβαλλοντικών αγαθών, η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, οι όροι άσκησης δραστηριοτήτων που μπορούν να έχουν επιπτώσεις στο περιβάλλον (θεμελιώνοντας την υποχρέωση προηγούμενης περιβαλλοντικής μελέτης) και οι κυρώσεις από την παραβίαση των κανόνων προστασίας του περιβάλλοντος.
Άρθρο 20, 22 Τα είδη της αυτοφυούς χλωρίδας και της άγριας πανίδας προστατεύονται και διατηρούνται (μαζί με την βιοκοινότητα και τον βιότοπο ή το ενδιαίτημά τους) ως βιογενετικά αποθέματα και ως συστατικά στοιχεία των οικοσυστημάτων. Ιδιαιτέρως προστατεύονται και διατηρούνται είδη που είναι σπάνια ή απειλούνται με εξαφάνιση. Ακόμη προστατεύονται τα είδη των οποίων ο πληθυσμός χωρίς να διατρέχει άμεσο κίνδυνο εξαφάνισης, εμφανίζει τάση μείωσης λόγω υποβάθμισης ή αλλοίωσης των βιοτόπων όπου διαμένουν τα είδη αυτά.
2. Νομοθεσία για την περιβαλλοντική πληροφόρηση
3. Η χωροταξική νομοθεσία δηλ η νομοθεσία στην οποία τίθενται οι όροι χωροταξικού σχεδιασμού, ένας εκ των στόχων του οποίου είναι η διασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος. Βασικός νόμος που έχει τη λειτουργία νόμου-πλαίσιο, είναι ο Ν.2742/1999, ο οποίος θέτει τις βασικές αρχές και τους όρους για την κατάρτιση Εθνικού Χωροταξικού Σχεδίου, Περιφερειακών Χωροταξικών Σχεδίων κλπ
4. Η πολεοδομική νομοθεσία που θέτει τους όρους και τις προϋποθέσεις δόμησης και οικιστικής ανάπτυξης, λαμβάνοντας υπόψη και τον στόχο της διασφάλισης της προστασίας του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς.
5. ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΟΙ ΝΟΜΟΙ ΠΟΥ ΚΑΤΟΧΥΡΩΝΟΥΝ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΥΓΡΟΤΟΠΟΥΣ
· Ο Ν.2971/2001 περί αιγιαλού και παραλίας
· Ο Ν.3199/2003 για την διαχείριση των υδάτινων πόρων
· Νομοθεσία κατά της ρύπανσης των υδάτων γενικότερα
· Νομοθεσία κατά της θαλάσσιας ρύπανσης, στη βάση κυρίως διεθνών συμβάσεων και κοινοτικών οδηγιών.
6. Προστασία βάσει της νομοθεσίας για την προστασία άλλων περιβαλλοντικών αγαθών
· Ο Ν.3208/2003 για τα δάση
· Νόμοι και διατάγματα για την προστασία βιοτόπων και άγριας ζωής που βασίζονται κυρίως σε διεθνείς συμβάσεις (Ν.1335/83, κύρωση διεθνούς σύμβασης για την διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος της Ευρώπης, Ν.Δ.191/74, Ν.1751/88, Ν.1950/91, νόμοι κυρωτικοί της σύμβασης, πρωτοκόλλων και τροποποιήσεων της Σύμβασης Ραμσάρ (1971) για την προστασία των διεθνούς ενδιαφέροντος υγροτόπων

7. Νομοθεσία που προβλέπει Περιβαλλοντικούς Όρους και αδειοδότηση για την άσκηση παραγωγικών δραστηριοτήτων

8. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ & ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ
Ειδικά στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος αλλά και γενικότερα για την επίτευξη της αειφόρου ανάπτυξης υπάρχει πλούσια κι αρκετά εξειδικευμένη ευρωπαϊκή νομοθεσία. (http://europa.eu/pol/env/index_el.htm)

Προστασία των ρεμάτων
Έχει γίνει δεκτό ότι τα ρέματα, δηλ οι πτυχώσεις του εδάφους με τις οποίες κυρίως συντελείται η απορροή των πλεοναζόντων υδάτων της ξηράς προς την θάλασσα, εκτός από παράγοντες αντιπλημμυρικής προστασίας, αποτελούν επιπλέον φυσικούς αεραγωγούς και ότι με την χλωρίδα και την πανίδα τους συνιστούν ιδιαίτερα οικοσυστήματα. Για τους λόγους αυτούς έχουν ζωτική σημασία για το οικιστικό και φυσικό περιβάλλον, ιδίως μάλιστα αυτά που διασχίζουν οικισμούς (ΣτΕ 1801/95) και προστατεύονται καθ’όλη τους την έκταση και ανεξάρτητα από τις διαστάσεις τους (ΣτΕ 2669/2001), ώστε να διατηρείται η φυσική τους κατάσταση και να διασφαλίζεται η επιτελούμενη από αυτά λειτουργία της απορροής των υδάτων (ΣτΕ 319/2002, 2656/99, 472/97, 5930/96, 1805/95, 2163/94 κα).
Επιπλέον, η οριοθέτηση υδατορεμάτων, τα οποία βρίσκονται σε οικισμούς ή περιοχές (εντός ή εκτός σχεδίου) που λόγω του χαρακτήρα τους χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας (αρχαιολογικοί χώροι κλπ) δεν μπορεί να θεωρηθεί ως «ειδικότερο» θέμα, ούτε ως θέμα «τοπικού» μόνο ενδιαφέροντος, ή «τεχνικού» ή «λεπτομερειακού» χαρακτήρα, διότι αναφέρεται σε οικισμούς και περιοχές που έχουν γενικότερη σημασία για τη χώρα (ΣτΕ 262/2003). Ως εκ τούτου, η επικύρωση της οριοθέτησης ρεμάτων, τα οποία ευρίσκονται σε τέτοιες περιοχές και οικισμούς δεν επιτρέπεται να ανατεθεί σε άλλο, πλην του Προέδρου της Δημοκρατίας, όργανο της εκτελεστικής εξουσίας (ΣτΕ 262/2003).
Κρίθηκε (ΣτΕ 2621/2001) ότι τα ρέματα αποτελούν «ουσιώδες στοιχείο του υπό το άρθρο 24 του Συντάγματος προστατευόμενου φυσικού περιβάλλοντος», αφού αυτά αποτελούν «φυσικούς αεραγωγούς», συγκροτούν δε, μαζί με τη χλωρίδα και την πανίδα τους, «οικοσυστήματα με ιδιαίτερο μικροκλίμα που συμβάλλουν πολλαπλώς στην ισορροπία του περιβάλλοντος» (ΣτΕ 1801/1995, 4577/1998, 2656/1999 κα).
ΝΟΜΟΣ 3010/2002
Εναρμόνιση του Νόμου 1650/1986 με τις οδηγίες 97/11ΕΕ και 96/61 ΕΕ, διαδικασία οριοθέτησης και ρυθμίσεις θεμάτων για τα υδατορέματα και άλλες διατάξεις.
(ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ εκδόσεις ΑΝΤ.Ν.ΣΑΚΟΥΛΑ, www.nomosphysis.org.gr) .